Stampa
Categoria: TERRITORIO INTEMELIO
Visite: 33299
Stella inattivaStella inattivaStella inattivaStella inattivaStella inattiva
 

 

 

BOSCHI  INTEMELI

La Zona Intemelia è caratterizzata dalla vastità del territorio boschivo, che rende unico il paesaggio prealpino delle Marittime. Sei grosse foreste e quindici boschi eterogenei sono un patrimonio insostituibile, per le Valli Roia, Bevera, Nervia.

 

    Intorno all’abitato di Briga (La Brigue), oltre la Valle Levenza, dominati dal Tanarello, occhieggiano il Bosco delle Navette, il Bosco dell’Ourne, il Bosco di Pinéto, il Bosco di Fau e il Bosco di Sansòn.

    Il Bosco degli Orsi, il Bosco di Gia, il Bosco di Brevér e il Bosco Nero sono ubicati intorno al Monte Toraggio e le Valli limitrofe.

    Il Bosco di Bonda, il Bosco Ubàgo, il Bosco Ghimbégna e il Bosco Marìxe fanno corona a Baiardo.

    Il Bosco Carpàn-Belénda e il Bosco di Montenero, sono quelli più vicino alla costa, sopra La Mortola e Bordighera. 

    In Val Bevera e Val Roia, si parla propriamente di foreste, nella prima sono site la Foresta del Turinì e la Foresta di Molinetto; mentre nella media Val Roia, sono la Foresta di Cairòs e la Foresta Gouta-Tésta d’Alpe, che è la più ampia di Liguria, per i larici.

    Nel mentonese si aprono la Foresta Albaréa e la Foresta di Mentone.

    Una tale estensione di altofusti non poteva non contenere in passato una fauna selvatica appropriata, c’erano orsi, lupi, oltre ad abbondanti donnole e faine, ossia bélure e fuìn; mentre oggi si trovano solo: vùrpi, porchispìn, scuiröi, lévri, sèrpi e, i ghiri; oltre al reinserimento del lupo.  A quando l’introduzione dell’orso ?

 

 

A  FIN  D’U  BURU  DE  SANSUN

fòura in Burdigotu                  de U Ratugi

    Candu int’i boschi de Sansun ghe stava ancù de ca’ i ursi, ghe  n’èira  ün che,  cume capita  ìnte tüte  e famiglie,  u  l’èira in  po’ ciü intregu d’i antri. Te pa’ che ina gurpe a nu’ se ne fusse acorta ?  A se gh’èira atacà ai carcàgni e, ciache vouta che  elu  u  l’arreüsciva  a  arrecampà  caiche  ren  de  bon  da mete  sute i denti,  l’autra,  fürba,  a  çercava  de  destonàřu,  fàndughe de despèitì: l’ursu u molava u bucun pe’ currighe de darre a aciapàřa pe’ fàghera pagà ... e alura i te acumencava de danse !

    Ela a se ghe demuràva: a s’aciatava de darre a in custun o a ina pria, ma a nu’ amancava de mete ben in mustra u ciümassu d’a cua. L’autru u pigliava l’asvàn pe’ abrancařa e ela a scapava da in lau e pöi, d’aciatùn, a l’andava da l’autru. Gh’eira da vegnìghe abelinai !

    Ma cande l’ursu u l’èira feniu abastansa luntan dau bucun, a gurpe a curreva indurre a pigliàssegheřu. Elu, nu’ viènduřa ciü, u l’arreturnava, giüstu in tempu pe’ vieřa sparì, tantu ch’a feniva de giascià, bela savula ! E alura, pe’ tütu u boscu de Sansun se senteva i soi brami de ragia !

    St’ursu u se numava Bùru pe’ via d’u sou cuřù e a gurpe i a ciamava tüti Brügura percouse, cume a brügure, a fàva smangià a pele a cheli ch’i gh’àva a desgrazia de avéghe da fa’.  Buru, cume tüti i ursi u l’èira ingurdu de amé. In giurnu, u te gh’èira arrivàu int’u sou: inte ün sücu de làrxu, u l’àva atrüuvàu l’abeglià ciü grossa ch’u l’avesse mai vistu !

    U brundurava sutevuxe d’â sudisfaziun, u gh’infiřàva e pàte drentu e pöi u s’e berlecàva, tüte brüte d’amé, tantu ch’u sciusciàva e abeglie ch’i ghe virava inturnu arragiàe, çercandu de pessigàřu.

    Cun tütu ‘stu rabadàn ch’i fàva, Brügura a l’ava indrissau e aureglie, e a l’eira andaita a ve’. «Che coucagna ! L’amé u m’apiàixe tantu fia a mì ...». Besögnava però ch’a se levesse d’int’e cuglie l’ursu e tüte ‘ste abeglie inviperìe.

    Cian-cianin a s’èira aveixinà au Buru che, tütu invexendàu e cuntentu, u cuntügnàva a ciapescà int’a caussa d’u làrxu, mangendu amé e abeglie messciàe inseme e a te gh’àva futüu ina mordiglià, bela seca, â cua.

    «GRROOUUHH !». Tütu u boscu u l’àva aretronàu, cu’ ‘stu bràmu, e bestie i l’àva aressautàu d’â puira e, tüte sbuie, i s’èira infiřàe int’i sgarbi ...; tüte, menu che a Brügura ch’a l’àva fau ina ramà de sauti indarré e, avù, a l’aspeitàva.

    Ma stavòuta, u Buru u l’èira stàu atucàu inte in lögu ... ch’u ghe tegneva e, cu’ ‘stu brüxiù, gh’èira sciortìu tütu u bon d’a sou rassa: grame a chi l’àva mordüu !  A gurpe, a se n’èira sübitu acorta ch’u l’èira arragiàu pe’ dabon e a l’èira partìa sparà; l’autru cun tüta ina nìvuřa de abeglie de darré u nu’ ghe dava sciàu e ela a se u senteva sempre atacàu ai gareti.

    Curi tü, che curu mì, i l’èira arrivai â Nuxe d’u Diavu. Brügura a l’àva acumencau a faghe u röu d’inturnu, a l’üsu d’e gurpe, insperàndu che â fin, a l’autru gh’avereva giràu a testa e u se sareva afermàu. Ma Bum, inscì se u l’acumensava a anda in po’ de strambairùn, u cuntügnava a girà inscì elu.

    Alù, ascàixi sensa aren, a gurpe a s’èira alancà in versu a marina, de duve i ursi i nu’ carava mai, percòuse i l’àva pùira d’e gente. Cùri che te cùri, a l’èira arrivà fin dau Passu d’u Crovu ! A se senteva propriu scciupà ... ma giü derré, int’u boscu scüru e afrùsu de mùfe, se senteva e rame ch’i se stocàva sut’e pàte de l’ursu: u nu’ l’àva ancù molà, u nu’ l’ava !

    A l’èira ariescìa a stirasàsse de darré a in baussu, lì veixin, e a s’èira stravacà meza stramortìa: de lì in avanti, in versu a marina, de arburi nu’ ghe n’èira ciü e inte ‘sa rubatéla de gerbi, cei de su’ e brüxiài d’â sciütina, gh’èira in pastù ch’u caràva cianinetu au cian, tantu che e sou pégure i l’èira in pastura. U frèidu u l’àva acumencau a carà dae muntagne e u strinava l’erba: l’èira tempu de arretìrasse e assustà e fée int’i curtì.

    L’ursu, arrivàu dau pàssu, u l’àva gardàu de de là, da l’autra parte: ghe paresceva fìa in autru mundu, ghe paresceva !  E pöi, u tè l’àva vista: ‘stu mùrru scàssu de gurpe a l’èira bela destesa in scé in custu, a gòdise u su’ ! (u nu’ u sàva ch’a l’èira ina pele de ina gurpe che u pastù u l’àva avüu in barata, chela matin, da in caciàù ch’u l’àva apena aciapà ...).

    Cu’i ögli cei de ragia, u se gh’èira alançau surve ... e u s’èira acortu de avé in man numà che a pele. «Òu, e a gurpe, und’a l’è ?» u g’àva dumandàu au pastù, ch’u l’èira in piamuntese. «L’à gavàsse la pele e l’à bütala bele sì per cure p’impressa !» u gh’àva arrespustu l’autru, fürbu cume a gùrpe.

    «Tron de nun, l’è cuscì ch’a me frega sempre ! Stavòuta me a levu fia mì, aumancu s’ariésciu a pessigàřa e ne fàssu sausissa !». U l’àva dau in corpu de ungiùi in sciü davanti d’a sou pelissa, u l’àva avèrta, u se l’àva levà d’in colu ... e u l’èira turna partìu de cursa ... ma dopu catru passi, u l’èira ciumbàu pe’ terra, mortu.

    U pastù u l’èira belu cuntentu: u seréva areturnàu a ca’ da a sou pasturela cun ina pele de gurpe e üna de ursu ... e in ciü, fia cun se bele cösce, de l’ursu, da fa’ afümegà pe’ mangiàssere inseme inte l’invernà ! Brügura, de derré au baussu, a l’eira sta’ a gardà tütu: poveru Buru !  De gente u nu n’àva mai vistu, avanti; u nu’ sàva che besögnava èssine marfiénti !

    A l’àva u masturìn, percòuse a l’àva persa chelu che, pe’ ela, u l’èira stàu in cumpagnu de gioghi ... ‘sta belineta, da scrucàghe inscì in po’ da mangià !

    De lì in avanti, u boscu u nu’ sareva ciü stàu a mèiximu: Brügura a l’eira arrestà sula, e inscì che e gurpe, da sule i nu’ ghe stan ben, cume i crestiai. ... Pe’ fàsse passà a marincunìa a l’è riturnà intu boscu a fenisse de scürà chelu abeglià, ch’u nu’ l’àva mancu ciü e abéglie a dàghe fastidiu.

    D'u Buru, ch’u l’èira stàu ün d’i ürtimi ursi de Sansun, avù ve ne parla numà chi l’è che se n’arregorda, de ‘sta foura d’a Maire Manema.

LA VOCE INTEMELIA  anno XLIV n. 11  -  novembre 1989

 

 

GATTO    SELVATICO

    Il gatto selvatico Felis silvestris silvestris vive solitario nel folto dei boschi di latifoglie, con alberi anziani, ricchi di cavità, dove trovano rifugio i piccoli mammiferi, che caccia in ore notturne, essendo un carnivoro obbligato, che non è necrofago.

    La sua presenza nelle Alpi Marittime, è contenuta attorno al Colle di Tenda, tra l’alto bacino del Tanaro e i bacini dei Torrenti Argentina e Arroscia.