Ancöi l'è e i sun e ure
Stella inattivaStella inattivaStella inattivaStella inattivaStella inattiva
 

 

A  BULA  D’ARIA

"A livella" di Totò / Antonio De Curtis

 adattata in ventemigliusu da Luigino Maccario

 

  

D’utunu, u dui nüvembre, gh’è l’üsanža

pe’ i morti de fa’ in sautu au Çümeteriu.

Ciacün ghe l’à da fa’ chesta creanža;

e tüti i l’àn da tegne ‘stu pensceiru.

 

A l’anu, puntüalmente, ‘su di’ lì,

pe ‘sta trista e mesta recurensa,

aiscì mi’ vagu, cu’e sciure pe’ garnì

a càntera marmarà d’a lala Rénsa.

 

St’anu m’è acapitau in’aventüra ...

dopu d’avé cumpiu ‘stu trestu umagiu

Madona ! se ghe pensu, che agaüra !

ma pöi m’òn fau ina fiřa de curagiu.

 

Ve contu u faitu. Steme ben a sente:

Za’ eira sonau due vote u campanelu:

e d’in màrmaru a scrita dava a ménte,

‘tantu che m’inandiava dau cancélu.

 

« QUI GIACE IN PACE IL NOBILE MARCHESE

SIGNORE DI GARESSIO E VAL CASOTTO

ARDIMENTOSO EROE DI MILLE IMPRESE

MORTO L’11 MAGGIO DEL ‘28 ».

 

In stema cu’a curuna surve tütu ...

... suta ina cruxe ch’a pa’ d’ouru fin; ...

buché de röse cu’ ina lista a lütu:

candeře, candeřote e sei lümin.

 

Ma d’aveixin â tumba d’u marchese

ghe n’éira in’autra ciota, pecinéta,

abandunà, faita cun poche spése;

pe’ segnu, sulamente ina cruxéta.

 

E surve â cruxe apena se lezeva:

« MARIU SCUNFORTU, SPASSIN ».

Miranduřa, che pena u me faixéva

‘stu mortu sensa mancu u sou lümin !

 

‘Sta chi l’è a vita !  Da pe’ mì pensava ...

chi nu’ à avüu ren e chi n’à avüu in prefundu !

‘Stu poveru meschin u nu’ s’aspeitava

d’ésse miseru aiscì inte l’autru mundu ?

 

Ciapàu da’u mei pensà fantastegàu, ...

nu’ l’è che s’eira faitu ascaixu nöte ?!

e sun arrestau li’ drente impreixiunàu,

mortu de puira ... in mezu ae candeřöte.

 

E tüt’asseme, te vegu da luntan

due sciumbrie aveixinasse d’â mei parte ...

Pensava; ‘stu faitu chì u paresce stran ...

Se nu’ m’assònu ... cosa gh’òn da spàrte ?

 

Autru che spàrte; nu’ l’eira u sciù Marchese:

cu’a tüba, a caramela e cu’u pastran,

e derré a elu chel’autru, in brütu arnése:

maiscì spüssusu e cu’a spassuira in man.

 

I l’àva tüti dui u murru spàiru ...

cume cheli che u sù i nu’ lu ven mai

Inte ‘stu faitu nu’ ghe vegu ciairu:

s’i sun dui morti ... cum’i sun ingiarmài ?

 

I purreva sta’ da mì ... ciü o menu a in parmu,

candu u Marchese u s’è afermau de botu,

u s’arrezira a l’autru, e ascaixi càrmu’

e u ghe dixe insci’u murru:«Zuvenötu !

 

Da vui vögliu savé, ... t’aciàpe a rögna,

cun cale ardì, semai, ve s’è incalau

de fàve assübacà, pe’ mei vergögna,

d’aveixin a mì che sun fia blasunau ?

 

A casta a va’ delongu respeità,

e a gente cume vui a dev’ésse aténta;

a vostra sarma a l’éira da interrà;

ma sübacà int’in mügliu de rümenta !

 

Nu’ pösciu lascià cure, ‘sta maròta,

d’a vostra veixinànsa spüssulénte.

L’è dunca u caixu, v’açercai ina ciòta

tra i vostri pari, e in mezu â vostra gente».

 

«Ma sciù Marchese, nu’ l’è curpa mia,

nu’ v’avereva faitu, mì, ‘stu tortu;

l’a faita me’ muglié ‘sta scemaria,

cose purréva fa’, s’eira za’ mortu ?

 

Se fusse vivu, ... pe’ ve viè cuntentu,

pigliereva ‘sti catr’ossi, int’u casciòtu

e propiu avura , ... inte ‘stu mumentu

m’andereva a cacià int’autru ciòtu.»

 

«E co’ ti speiti, o loscu marcreau,

che pösce perde tüta a mei prüdensa ?

Che se nu’ fusse staitu ... t i t u l a u,

t’avereva pusciüu za’ fa’ viuřensa !»

 

«E alura fàme ve’ ! ... fàme viuřensa ...

In verità. ... Marche’, ghe l’òn za’ tantu ...

de state a sente; ... che se perdu a pasciensa,

me scordu d’ésse mortu e fassu in scciàntu !...

 

Ma chi t’incredi d’ésse ... u bon Gesü ?

Chi drente, semu pareschi, ti ài acapiu ?...

... Mortu sun mì e mortu ti sei tü; ...

ciacün cum’u l’è in’autru, e … riveriu».

 

«Lüridu porcu !... nu’ ti t’incalerai

paragunate a mì ch’òn avüu natali

nubiliscimi, ilüstri e agaribài,

da fa’ biscà fia i Principi Reali ?»

 

«Ma che Natale, ... Pasca e Pifanìa !!!

Caciteřu inte ‘sta süca, ... ch’a l’abàglia.

Ti sei maròutu ancu’ de fantaixia ?...

Sai a morte, cosa l’è ? ... l’è a bula d’aria.

 

In re, in magistratu, i ciü grand’omi,

s’i passa ‘stu cancelu, ti ài acapiu ...

chi àn persu tütu, a vita ... e fina i nomi.

Nu’ ti ài ancu’ fau ‘stu contu ? ... Degurdiu.

 

Alu’, stame in po’ a sente ... zü l’asbrivu,

suportime veixin, ... che Diu u te porte !?

‘Ste pagliassate i se pön fa’ da vivu:

nui semu seri ... apartegnemu â morte !»

 

 

    Stu adatamentu de "A Livella" de Antonio De Curtis - Totò - u l’a faitu parte d’u prugrama de «Nustalgia de Ventemiglia», u spetaculu che l’Aministrassiun d’u Municipiu a mete sciü, int’u Teatru Cumünale, dedicau ai «Spantegai» ch’i vegne a passà l’estae a Ventemiglia.

    Int’a seirà d’u 9 d’avustu 2010, pe’ serrà u spetaculu, Luigin Maccario, auture de l’adatamentu, u l’à dau andiu ai dui prutagunisti: u Marchese: Franco Borfiga e u Spassin: Mariacristina Brettòne, irricunuscibile int’in toni grixiu d’a Saspi; ch’à l’é staita inscì autrice d’a regia teatrale, ascistia dai tecnici de l’Ariston.